امپراتوری که بنای آن توسط کوروش کبیر نهاده شد بوسیله داریوش بزرگ بصورت کاخی عظیم و بی مانند در آمد که در سر تا سر تاریخ جهان باستانی بی نظیر است.

داریوش مردانی "وطن پرست /  انسانهایی متهور و مصمم "تربیت کرد که نظیر آن در تاریخ بشری کمتر به چشم می خورد.

او پادشاهی واقع بین و دور اندیش و خردمند بود و اراده ای فوق العاده قوی داشت.داریوش بزرگ امپراتوری ایران را از نو بنیاد نهاد و به آن تشکیلاتی داد که سلسله های بعد از او حتی اسکندر  /  سلوکی ها/ اشکانیان / ساسانیان و خلفای عباسی هم همان تشکیلاتی را که او نهاده بود با تغییراتی جزئی ادامه دادند.

اساسی را که او پی افکند به قدری محکم و استوار بود که اگر خیانت بعضی از فرمانروایان هخامنشی در عصر داریوش سوم رخ نمی داد به هیچ عنوان اسکندر مقدونی نمیتوانست ایران را تسخیر کند.

او کشور ایران را به آنچنان وسعتی رساند که نظیر آن دیده نشده است.داریوش واقعا شایسته عنوان بزرگ است.او فرمانروای راستین آسیا / اروپا و آفریقا بود.آنچنان که خودش در کتیبه مزارش گفته:"اگر فکر کنی که چند بود آن کشورهایی که داریوش شاه داشت پیکرها را ببین که تخت را می برند آنگاه خواهی دانست که نیزه مرد پارسی دور رفته آنگاه بر تو معلوم می شود که مرد پارسی خیلی دور از پارس جنگ کرده است" 

داریوش حقیقت را گفته

زیرا افراد سه نژاد بشری مقیم در سه قاره ی سیاه و سفید و زرد در رکابش بودند.

...پشتش سنگین بود و جاده های دنیا طولانی میدانست که همیشه جز اندکی از بسیار رانخواهد رفت.

آهسته آهسته می خزید دشواروکند و دورها همیشه دوربود.

سنگ پشت تقدیرش را دوست نمیداشت آن را چون اجباری بر دوش می کشید.

پرنده ای در آسمان پر زد سبک

وسنگ پشت رو به خدا کرد و گفت :این عدل نیست.این عدل نیست.

کاش پشتم را این همه سنگین نمی کردی.من هیچ گاه نمیرسم.هیچ گاه.

ودرلاک سنگی خود خزید به نیت ناامیدی...

خدا سنگ پشت را از روی زمین بلند کرد.زمین را نشانش داد.کره ای کوچک بود و گفت:نگاه کن .ابتداوانتها ندارد.هیچ کس نمیرسد!

چون رسیدنی در کار نیست.فقط رفتن است.حتی اگر اندکی.وهر بار که می روی رسیده ای.

و باور کن انچه بر دوش توست تنها لاکی سنگی نیست تو پاره ای از هستی را بر دوش میکشی پاره ای از مرا..

خدا سنگ پشت را بر زمین گذاشت...

دیگر نه بارش چندان سنگین بود و نه راهها چندان دور

سنگ پشت به راه افتاد و رفت حتی اگر اندکی و پاره ای از "او" را با عشق بر دوش میکشید...

                           عرفان نظر آهاری